HELAL BİLGİLENDİRME RAPORU

HELAL BİLGİLENDİRME RAPORU
11 Temmuz 2019 Perşembe

HELAL BİLGİLENDİRME RAPORU

Dr.Bayram YALÇIN

Akreditasyon Danışmanı

26/04/2016

YÖNETİCİ ÖZETİ

Helal Sertifikalama endüstrisinin sosyo ekonomik kalkınma dinamiklerinden biri olması, helal olgusunun bilinçlenen müslüman kesim tarafından dini terminoloji olması ötesinde, küresel fenomen olması bu sektörün önemini belirtmektedir.

Dünyada helal sertifikalama çalışmaları müslümanların azınlıklı yaşadığı ülkelerde başlamış bir uygulamadır. Helal sertifikalama dünyada ilk 1960 ‘lı yıllarda Amerika ‘da başlamış daha sonra Endonezya, Malezya ve Suudi Arabistan da gelişerek devlet bazlı sertifikalama yapılmıştır. Dünyada 112 ülkeye yayılmış 2 Milyar müslümanın yaşaması, sektörün azımsanamayacak kadar büyük olduğunun göstergesidir.

Avrupa, helal sertifikalama tartışmalarının en çok yaşandığı bölge olarak göze çarpmaktadır. Özellikle Avrupada hayvanların uyuşturulmadan kesimi, çoğu devlet tarafından yasaklanmıştır. Bu konu da ülkeleri helal et ithalatına mecburi kılmıştır. Diğer bir çözülememiş problem ise çok farklı standartlar ile çeşitli kurumların Helal Sertifika vermesidir. Aslında bölgede istenilen, değişik kurumlar da olsa tek standart çatısı altında helal sertifikası verilmesidir.

Almanya, Avrupa ülkelerinde helal sertifika konusunda en çok kargaşanın yaşandığı ülkedir. Almanya ‘da var olmak için, öncelikli faaliyet müslüman toplulukları bir araya getirecek, ticari amaç gütmeyen ve müslümanlar tarafından saygınlık duyulacak bir İslami fetva komisyonunun kurulmasına öncülük yapmaktır. Diğer kurumlara nazaran Hamburg bölgesinde konumlanan ve TSE ile iş birliği protokolü yapmış Diyanet İşleri Türk İslam Birliği (DİTİB) ile fetva konusunda birliktelik yapmak, bölgedeki düzeni sağlama açısından güçlü bir adım olacaktır.

İslam İşbirliği Teşkilatı ‘nın (İİT) 2 yıllık dönem başkanlığının Türkiyede bulunması, İslam ülkeleri arasında ortak standart belirleme hususundaki birlikteliğin sağlanması konusunda marjinal adımlar atılmasını kolaylaştıracaktır.

ICAS, Avrupada helal belgelendirme hizmetlerine Almanya ‘da DİTİB ‘e yakın bir mevkide konumlanarak başlayabilir. Bölgeyi, çalışma şartlarını ve helal pazarını bilen, iş geliştirme noktasında ICAS ‘ın önünü açacak yerel personeller istihdam ederek kuracağı bir ofis ile faaliyete geçebilir.

HELAL SERTİFİKASI VE ÖNEMİ

Helal Sertifikalama, muteber, ehil ve tarafsız bir kurumun söz konusu üretimi/sistemi denetlemesini, helal standartlarla uygunluk içerisinde faaliyet yapıldığını teyit etmesini ve buna bağlı olarak, onaylanmış bir belge vermesini kapsayan bir yöntemdir.

Helal gıda endüstrisinin, sosyo ekonomik kalkınmanın dinamiklerinden birinin olması şaşırtıcı değildir. Helal olgusu artık sadece dini bir terminoloji değil, bunun ötesinde küresel bir fenomen haline geldi. Helal, İslami temellere dayanan dini bir yükümlülük olmakla birlikte artık daha farklı anlamlara da gelmektedir. İslami prensiplere göre temiz kabul edilen, yenilmesi ve kullanılması uygun bulunan şeyler anlamına gelen bu kavram, kalite sahasında bugünün şartlarında bütün süreçleri kapsayan bir olgu olarak da çıkmaktadır.

Bilindiği gibi başta A.B.D. ve İsrail olmak üzere dünyanın bir çok ülkesine gıda maddelerinin ihracatı aşamasında Yahudi Cemaatinin Kosher belgesi zorunluluk olmaktadır. Ancak müslümanların azınlıkta kaldığı ülkelerde inanışlara uygun ürünlere ulaşmak zor olmaktadır. Bunun temini için yapılan kontrol ve incelemelerin sonucunda, uygunluk beyanına ilişkin olarak, dünya üzerinde yaygın şekilde Helal Sertifikasi düzenlemesi yöntemi uygulanmaktadır. Bugun Almanya, A.B.D., Fransa, Avusturalya ve Müslüman nüfusun yoğunlukta olduğu ülkeler başta olmak üzere ithal edilen gıda ürünlerinde Helal Sertifikasi aranmaktadır.

Müslüman ülkelerde ve özellikle de gayr-i Müslimlerin hâkimiyeti altında bulunan ülkelerde yaşayan

Müslümanlar, bu ölçütlerde helal gıda ihtiyacı içindedirler. Amerika, Malezya ve Endonezya'da ortaya çıkan ilgili kurumlaşmalar, Avrupa'da uyanmaya başlamış ve globalleşeme sebebiyle bütün Müslüman ülkelerde de ihtiyaç haline gelmiştir. Dünyanın her yerinde İslam dini mensupları tükettikleri gıdaların helal olmasını arzu etmektedir. Ancak Uzak Doğuda istisnalar dışında, helal gıda endüstrisi bu talebe henüz tam olarak karşılık verememektedir.

DÜNYA'DA HELAL

Dünyada helal gıda sertifikalandırma çalışmaları aslında tahminlerin aksine müslüman ülkeler tarafından değil müslümanların azınlık olduğu ülkelerde başlamış bir uygulamadır. İlk adımın atıldığı yer ise 1960'ların Amerikasıdır. Bu ülkede yaşayan Müslüman gıda ve teknik uzmanları ilk adımı atarak dünyada helal gıda uygulamasına öncülük yapmışlardır. Malezya, Endonezya, Suudi Arabistan gibi ülkeler ise devlet bazında helâl sertifikalandırma işlemi yapmaktadırlar. Müslümanlar dünya nüfusunun %23'nü oluşturmakla birlikte helal gıda endüstrisi giderek artan bir şekilde müslüman olmayan kitlelerin de yaşam standardı haline gelmektedir. Günümüzde helal gıda bir endüstri halini almıştır. Avrupa'da ise helal gıda sertifikalandırmaları devletler bazında değil, bazı kurum ve vakıflarca gerçekleştirilmektedir.

Helal Sertifikalanmış ürünler için pazar çok büyüktür. Gıda, kozmetik, ilaç, tekstil, finans ve turizm sektöründeki helal sertifikalı ürünleri düşündüğümüzde çok büyük bir pazarla karşı karşıya kalınmaktadır.

Dünyadaki 2 milyar müslüman ve helal ürünleri tercih eden gayrimüslimler, milyonlarca kişilik bir Pazar oluşturmaktadır. Helal ürün pazarının yıllık talebinin 650 Milyar USD civarında olduğu belirtilmektedir. Dünyada helal gıda ticareti dünya gıda ticaretinin %17'sine ulaşmak üzeredir.

Helal gıda pazarı genelinde en büyük payı ise, %35 ile işlenmiş gıda ürünleri & alkolsüz içecekler ve %10 ile çiğ et mamulleri almaktadır. Salam-sucuk mamulleri işlenmiş gıda ürünleri kapsamındadır.

Helal Gıda ürünlerinin 2004 yılından 2010 yılına olan gelişimleri Tablo-1 de görülmektedir.

Tablo-1: Bölgelere göre Global Helal Market Büyüklüğü (Milyar USD)

Dünyadaki Müslüman nüfusunun helal ürün ve hizmet noktasında bilinçlenmesi ile birlikte, helal sertifikalı ürünlere talep hızla artmıştır. İnsanlar artık yediklerinin dinimize uygun olduğundan emin olmak istiyorlar. Endonezya, Malezya, Singapur, Orta Doğu, Avrupa ve Amerika'daki Müslümanlar helal gıda sertifikalı ürünleri tercih ediyor. Pek çok İslam ülkesi helal sertifikası olmayan ürünlere gümrükleri kapatmaktadır.

Dünyada 112 ülkeye yayılmış 2 milyara yakın Müslüman nüfus bulunmaktadır. İslami ekonomi, özellikle helal gıda, helal giyim, helal turizm gibi yaşam tarzına bağlı sektörler küresel olarak hızla gelişmektedir.

Dünyadaki helâl sertifika kurumları; büyük ölçüde vakıf, dernek ve sivil toplum kuruluşu olarak görev

yapmaktadır. Dünyada helal gıda sertifikasyonu yapan kuruluşların akreditasyonu ve tanınırlığı için genel kabul görmüş bir yapı henüz kurulabilmiş değildir. Bu sorun, helal gıda sektörünün en önemli sıkıntısı olarak görülmektedir.

Malezya: Ürünlere helâl olarak üretildiklerine dair helâl sertifikası vermek üzere bir kamu kuruluşu olan

JAKIM'i kurmuştur. JAKIM, Birleşmiş Milletlerce de kredibilitesi onaylanmış dünyanın en önde gelen helal gıda sertifika kuruluşu konumundadır. Malezya'nın İslam Konferansı Teşkilatı 'na helâl gıda ile ilgili bir uluslararası standart önerisi getirmesi, helal gıda ihracatında standardizasyon ve uygunluk değerlendirme konularının önemine değinilmesine öncülük etmiştir. Dünyada helal gıda sektörünün lideri, Helal gıda üretimi ve tüketimini son derece sıkı kurallara bağlayan, 2013 yılında helal gıda ihracatından 10 milyar dolara yakın gelir elde eden bir ülke konumundadır. Helal gıda sektörü Malezya 'nın gurur kaynaklarından biridir. 1980'li yıllarda kurumsallaşmaya başlayan bu alandaki çalışmalar dünyanın çeşitli ülkelerine liderlik yapmaktadır.

Endonezya: 250 milyondan fazla nüfusu ve bunun da yüzde 90'ı Müslüman olan bir ülkedir. Endonezya 'nın helâl sertifika kurumu ise Meclis-i Ulema ‘dır. Bugüne kadar yüzlerce ürüne helâl sertifika vermiş olan Meclis-i Ulema, sertifika verdiği ürünlerin denetimini de son derece sıkı şekilde yapmaktadır.

Dünyanın en büyük gıda üreticisi ülkelerinden birisi olan Avustralya, her yıl 70'ten fazla ülkeye sertifikalı çeşitli helâl gıdalar ihraç etmektedir. Avustralya'da helâl sertifikası verme yetkisi "Uluslararası Helal Sertifikasyon Kurumuna" aittir. Kuruluş, firmalara helâl sertifikası vermek için, denetlenecek şirket çalışanlarının beş (5) vakit namaz kılmalarını şart koşmaktadır. Helâl sertifikasyonu denetimi için İslam'ın şartlarını yerine getirmek, sertifika için vazgeçilmez bir unsurdur.

ABD'deki Müslüman topluluğun 2018 yılında 12.2 milyona ulaşacağı tahmin edilmektedir. Bunun yanı sıra sadece 1.000 helâl sertifikalı ürünün bulunduğu ABD'de de, birçok müslüman Koşer ürün almak zorunda kalıyor. ABD'de, IFANCA (Islamic Food and Nutrition Council of America) adlı kuruluş helâl gıda ve sertifikalama çalışmalarını sürdürmektedir. IFANCA Kuzey Amerika, Avrupa ve Asya ülkelerindeki gıdalara helâl gıda sertifikası vermektedir.

AVRUPA'DA HELAL

Helal gıda tartışmalarının yaşandığı en önemli Avrupa ülkesi Hollanda ‘dır. Müslüman nüfusu 1 milyonu aşmış olan ülkede helal gıda tartışmaları 1982 yılında başladı. Ancak 1986 yılına gelindiğinde Müslümanlara İslami kesim yapma hakkı verildi. Fakat daha sonraki gelişmeler olumlu ilerlememiştir. Ülkede bir süredir devam eden, hayvanların uyuşturulmadan kesiminin yasaklanmasına dair yasa

parlamentodan geçmiştir. İki sandalyeli Hayvanlar Partisinin parlamento gündemine taşıdığı yasa 116 oyla kabul edilmiştir. 1'er milyon Türk ve Yahudi bu karara tepki göstererek ortak bir deklarasyon yayınlamıştır. Hollanda'da "TQ HCC" vakfı Dünya Halâl Konseyi'ne üyedir ve bu nedenle de, The Islamic Aboard for Fatwa & Research in NL, Endonezya devlet helal gıda kurumu MUI ve Malezya devlet helal gıda kurumu JAKIM tarafından tanınmaktadır. Hollanda'da HFFIA (Halal Feed and Food Inspection Authority) kuruluşu da sertifika vermektedir.

İngiltere: Avrupa ülkeleri içerisinde helal gıda tartışmalarını çözmeye en yakın ülke olarak görülmektedir. İngiltere'de yaşayan Müslümanlar tartışmaları sonuçlandırmak için Müslüman Gıda Konseyi kurmuşlardır. Ayrıca konuyla ilgili kurumlar da çalışmalarını devam ettirmektedir. Bu konuda iki önemli kurum helal gıda teşkilatları için referans konumundadır. Dünya Helal Konseyi ve Avrupa Helal Sertifikası Verenler Konseyi önemli çalışmalarda bulunmaktadır. Bu konuda çalışmalarını devam ettiren diğer önemli bir kurum ise Halal Foodguide Service ‘dır. Bu kuruluş helal-haram listelerini hazırlamakta ve hatta teker teker gıda listelerini sitelerine taşımaktadır. İngiltere'de helal gıda konusunda yetkili kılınmış "Birleşik Krallık Müslüman Gıda Kurulu" ve ayrıca MUI ve JAKIM tarafından tanınan "Helal Gıda Otoritesi" de bulunmaktadır.

Belçika: Brüksel de "Euro Halal" adlı bir helâl gıda kontrol ve sertifika kuruluşu var. Halal Federation of Belgium da bu konuda ülkede söz sahibidir. Danimarka'da İslam Kültür Merkezi (Islamic Cultural Centre-IKCS) ve Belçika'da Avrupa İslami Gıda Konseyi (Islamic Food Council of Europe) Malezya HDC tarafından onaylı, sertifika veren kurumlardır.

Fransa: Helal gıda tartışmalarına katılan ülkelerdendir. Fransa'da şu an 7 milyonun üzerinde Müslüman yaşıyor ve bunların %70'ini Kuzey Afrikalılar yani Cezayir, Tunus ve Faslılar oluşturmaktadır. Bu Müslümanların yemek alışkanlıkları da önemlidir. Kendi yerel yiyeceklerini kendileri hazırlamaktadırlar.

Gelirleri düşük olduğu için bu insanlar Fransız lokantalarını fazla tercih etmemektedir. Fransız lokantaları da bu durumdan olumsuz etkilenmemek için yemeklerini helal gıda standartlarına göre ayarlamaktadır. Fransa'da ARGML (Association Rituelle, Grande Mosquee de Lyon) ve Association Finisterienne- Pour La Culture Arabo-Islamique (AFCAI) helâl sertifika kurumları olarak faaliyet göstermektedir.

ALMANYADA HELAL GIDA

82 milyon olan Almanya nüfusunda, Federal Göç ve Mülteciler dairesinin araştırmalarına göre 3,8 ile 4,3 (2,5-2,7 milyon arası Türk kökenlidir) milyon arasında müslüman yaşamaktadır. Yani Almanya nüfusunun %4,6-%5,25 ‘ı müslümandır. Almanya ‘daki müslümanların %98'i Berlin, Köln, Frankfurt, Hamburg, Munich, Düeseldorf ve Stuttgart da yaşamaktadır. Almanya'da Müslümanların sahip olduğu gıda dükkanı sayısı 4500 civarıdır.

Almanya'da gıda ürünlerinin standart ve belgelendirilmesine ilişkin kurallar AB direktifleri ile tamamen uyumlu halde bulunmaktadır. Bu anlamda herhangi bir AB ülkesinde serbest dolaşıma giren bir gıda ürününün herhangi başka bir teste tabi tutulmadan Almanya'ya ithalatı ve iç pazarda satışı mümkün olmaktadır.

Avrupa ülkeleri arasında Almanya, Helal Sertifikalama konusunda henüz kesin bir çözüm yoluna girmemiş bir ülkedir. Almanya'da Türk işyerleri ve kasaplarını bir tarafa bırakırsak Alman marketleri ve kesimhaneleri meseleyi yeterince kavrayamamıştır. Çoğu kesimhaneler, İslami usullere göre kesim yapmaya gönüllü değillerdir. Sebebi hayvan haklarını savunan ve sersemletme uygulanmaksızın yapılan kesimi protesto eden gruplardır. Alman kanunları uyuşturulmamış bir hayvanın kesimini yasaklamaktadır ve bunu da çoğu Müslümanlar itirazla karşılamaktadır. Bu sebeple helal gıda tedarikçileri helal eti dışarıdan temin etme yoluna gitmektedirler. Bu meselenin Müslümanlar arasında çözüme kavuşturulmamış olması Alman hükümetinin de işine gelmektedir. Almanya'da helal pazarı hızlı bir şekilde gelişmektedir. Köln'de yapılan Ticaret Fuarına katılan 7000 firmanın 800 tanesi helal gıda ile ilgilenen firmalar olmuştur. Almanya Gıda Perakendecileri Derneği de konunun önemini Kabul etmektedir. Sadece Müslüman Türklerin alım gücünün 20 milyar Euro'ya ulaştığını söylersek, meselenin önemi daha da anlaşılır. 2010 yılında Almanya Helal Gıda pazarı büyüklüğünün yaklaşık 5 milyar euro olduğunu belirtilmektedir. Helal belgelendirme için en büyük payın gıda sektöründe olduğu düşünürsek; bu sektörü öncelikli değerlendirmek gerekmektedir.

Konuyla alakalı kurumlar da gelişmeye başlamıştır. Daha ziyade Türklerin hakim olduğu Hamburg'da kurulan Avrupa Helal Sertifikalama Enstitüsü (European Halal Certification Institute) bunlardan biridir. Rürsselsheim'de bulunan Helal Kontrol (Halal Control) kurumu ise daha ziyade diğer milletlerden Müslüman grupların hakimiyetindedir. Halal Control grubu, bu konuda uzman olan Malezya şirketleri ve kurumları ile işbirliği içindedir. Ayrıca, JAKIM yapısının Almanya'da yetkili tek kuruluşudur.

Almanya'da Avrupa Helal Sertifika Enstitüsü (EHZ) "helâl sertifikası" vermektedir. Almanya Rüsselsheim 'daki Halal Control e.K. (EU) de yine JAKIM ve MUI tarafından tanınan helâl sertifikası veren kurumlardır. Hamburg İslam Merkezi (IZH), Almanya dışında Avusturya'da, Hollanda'da ve Isviçre'de çalışan firmalar için helâl sertifikası temin eden m-haditec GmbH & KG firması ile ortaklaşa sertifika vermektedir.

RAL Gütegemeinschaft Halal-Lebensmittel e. V. (Helal gıda Kalite Derneği), 1925 yılında sanayi ve hükümetin iş birliği ile kurulmuş; kar amacı olmayan bir kuruluştur. Farklı sektörlere ait 160 adet RAL kalite işareti olup, yurtiçi ve yurtdışında 9000'den fazla şirkete belge ve kalite işareti kullanma yetkisi verilmiştir. Derneğin, Helal gıda belgelendirme kısmında çözüm ortağı olan 4 firma vardır.

Engineering consulting Trading (ECT):

1987 yılında kurulmuş olup, Merkezi Hannover şehrindedir. Helal belgelendirme kısmında; Gıda, İlaç, Kozmetik ve hizmet sektörleri ile çalışmaktadır. 8 yıldır Helal belgelendirme hizmeti vernektedir. Şubat 2011 den beri, ICRIC Halal World Kriterlerine göre Helal belgelendirmesi yapmaktadır. Temelde SMIIC yapısı ile bağlantılı bir kuruluşdur.

Europaisches Halal Zertifizierungsinstitut (EHZ):

Avrupa Helal Sertifikasyon Enstitüsü olarak geçmektedir. Dünya'da ve Avrupa da referansları vardır. Kendi web sitesinde 21 helal belgelendirme yaptığı bilgisi vardır.

Halal- Europe:

Bu kuruluş, Islamic Centre Aachen ile ilişkilidir. 1967 yılında kurulmuş olup, helal belgelendirme alanında gıda, ilaç, kimya, kesim, kozmetik, otel& restoran, toplu yemek sektörleri için hizmet verdiği belirtiliyor. Web sitesi üzerinde yayınlandığı üzere, helal sertifika verilmiş 48 firma gözükmektedir.

M-haditec GmbH &Co. KG:

Almanya, Avusturya, Hollanda ve İsviçre'de hizmet vermektedir. Merkezi Bremen şehrindedir. Web sitesi üzerinde belge verilmiş 63 firma gözükmektedir. Web sitesi üzerinde fiyat çalışması vs. açık şekilde verilmiştir.

ALMANYA PIYASASINA HELAL SERTİFİKALAMA İÇIN NASIL GİRİLMELİ?

Avrupa'daki bütün Müslümanların (Öncelik Almanya) saygı duyacağı Helal Gıda Fetva komisyonu kurulmalıdır. Zira Müslümanlar neyi nereden öğrenecekleri konusunda şaşkınlık içindedirler. Bütün

müslüman topluluklar bir araya gelemese bile, Müslüman Türk topluluğu veya Arap Toplulukları böyle bir fetva komisyonunu kurmak durumundadırlar. İngiltere'deki Müslüman Gıda Konseyi bunun bir güzel örneğini teşkil etmektedir. Bu heyet hiçbir ticari Gaye gütmemeli, Avrupa perspektifinde konu ile ilgili görüşler beyan etmeli, verilen helal sertifikalarını değerlendirmeli ve nihayet Müslümanların mümkün mertebe tek bir helal sertifikası standardında ittifak etmesi için elinden geleni yapmalıdır. Sertifikayı farklı kuruluş ve şirketler verebilir; ancak standartlar aynı olmalıdır. Bu konuda Almanya ‘da TSE nin de çözüm ortaklığı için iş birliği protokolu imzaladığı Diyanet işleri Türk İslam Birliği (DİTİB) kurumu bulunmaktadır * TSE, Almanya ‘da teknik konularda da çözüm ortağı olarak International Quality Certification and Inspection Co. Ltd. (UKB) ve Inspecco Ltd. firmaları ile çalışmaktadır.

TSE ile DİTİB arasında olan protokole ICAS ‘ın da dahil edilmesi başlangıç adımı için çok anlamlı ve etkili olacaktır. Bu metodun kabul görmemesi halinde fetva hükümleri sorgulanmayan başka bir kurum (Diyanet İşleri Başkanlığı, Almanya Müslümanlar konseyi gibi) ile bu komisyon kurulabilir. Bu şekilde, bölgede var olmayan düzeni sağlama açısından güçlü bir adım atılmış olacaktır.

Standart konusu, sadece Almanya değil tüm dünyadaki müslüman toplulukları için şu ana kadar aşılamayan en büyük problem olarak göze çarpmaktadır. TS OIC / SMIIC 1 standardı hali hazırda 32 ülke tarafından kabul edilmiştir. Bu standardın tanınırlığını yaygınlaştırmak adına yoğun çalışmalar gerçekleştirilmesi gerekmektedir.

Müslüman devletler, başta Türkiye ve Mısır olmak üzere, tıpkı Malezya Devleti gibi, helal gıda meselesini vatandaşlarını korumak amacıyla bir devlet politikası haline getirmelidir. İslam İşbirliği Teşkilatının (İİT) 2 yıllık dönem başkanlığının Ülkemizde bulunması, bu birlikteliğin sağlanması konusunda marjinal adımlar atılmasını kolaylaştıracaktır.

Almanya ‘da konumlanmak için aşağıdaki yollar izlenebilir;

- ICAS-Almanya ofisi açmak (Kendi çalışanlarımız ile tüm işlemleri biz yaparız)

- Ortak bir ofis açmak (Bölgeyi, çalışma şartlarını ve helal pazarını bilen iş geliştirme noktasında ICAS ‘ın önünü açacak yerel personellerin de çalışacağı bir sistem)

- Yabancı bir şirkete temsilcilik vermek (Tüm işlemleri kendileri yapar)

Her üç alternatif için de iş birliğinin genel faydaları;

- Uluslararası ulaşım, konaklama vb. nedenlerden dolaylı maliyetlerin azalması,

- Taleplerin, menşeinde koordine edilen yerel uzmanlar tarafından karşılanması,

- Hizmet sunumunda hızlı planlama ve eylem kabiliyeti ile faaliyet göstermek,

olarak sıralayabiliriz.

Kurulacak yapı ve organizasyonlar, müslüman nufusunun çok olduğu şehirler göz önüne alınarak planlanmalıdır. Almanya ‘da Müslüman nufusunu yoğun olarak barındıran şehirler Berlin, Hamburg, Düeseldorf, Münih olarak göze çarpmaktadır. Helal faaliyetlerinde muhtemel iş birlikçimiz olması düşünülen DİTİB ‘de Hamburg da konumlanmıştır.

*18 nisan 2016 tarihinde DİTİB yöneticilerinden Mehmet Emin Zengin ile yapılan telefon görüşmesinde, TSE'nin Almanya'daki Helal belgelendirme hizmetlerinde Protokol imzalanmış olduğunu ilettiler. Birkaç ay içerisinde ise, aktif olarak çalışmaların başlayacağını düşündüğünü dile getirdiler.

HIZMET KONULARI

Müşahitlik Yetiştirme programı: Mezbahanelerde kefil hükmünde mevcut personeller arasında bir kişinin bu konuda istihdam edilmesi ve bu alanda yetiştirilmesi.
Helal İç Koordinatör Yetiştirme programı: Şirketlerde Helal Gıda Yönetim Sistemi takım lideri olan personelin yetiştirilmesi.
Helal Kasap Yetiştirme programı:Diyanet İşleri Başkanlığı ile ortak proje kapsamında Hac kasaplarının yetiştirilmesi ve sertifikalandırılması.
Deride İzlenebilirlik:Tarım Bakanlığı ile ortak proje kapsamında Jelatin, kolajen, protein, sistein gibi ürünlerin üretildiği hayvan derilerinin helal gıda zincirinin kurulması ve takibi projesi.
Helal Tedarik Danışmanlığı: Marketinglerde helal konsepte tedarik danışmanlığı (Eğitim verme/Gap Analizi yapma)
Helal Araştırma merkezi ve bu alanda akredite laboratuvar hizmetleri.
Helal Turizm İşletmeleri danışmanlığı

UZUN VADE DE GIRILEBILECEK HIZMET KONULARI

Müşahitlik Yetiştirme programı: Mezbaha nelerde kefil hükmünde mevcut personeller arasında bir kişinin bu konuda istihdam edilmesi ve bu alanda yetiştirilmesi.
- Helal konusu Ülkemizde henüz gelişme aşamasında olması münasebetiyle ve var olan belgelendirilmiş kurumlarda bu iş yükünün Teknik personel tarafından (Gıda mühendisi, Gıda teknikeri veya teknisyeni gibi) yürütülmesi nedeniyle helal gibi teknik ve hassas bir konunun sorumluluğunu mavi yakalı personele vermek Helal Belge üzerindeki kontrolün zayıflatılmasına neden olacaktır. Bu konuda Teknik yöneticinin müşahitlik yapması ve personelinde helal konusunda belgelendirilmesi (helal kasap gibi) yeterli ve daha doğru bir yol alacaktır.
Deride İzlenebilirlik: Tarım Bakanlığı ile ortak proje kapsamında Jelatin, kolajen, protein, sistein gibi ürünlerin üretildiği hayvan derilerinin helal gıda zincirinin kurulması ve takibi projesi.
- İSO 'nın Şubat 2015 tarihli ve 2015/7 sayılı sektör raporunda belirtildiği üzere; ham deri üretimi ve işleme faaliyetleri 1990'lı yılların ikinci yarısından itibaren gelişen ülkelere kaymaya başlamış olup bu eğilim yeni aşamaları ile sürmektedir.
- Tüketicilerin sağlıklı ürün edinmeleri için her fırsatta başta gıda olmak üzere dile getirdiğim "Güvenlikli İzlenebilirlik" sisteminin ilaçlarda, alkollü içkilerde ve de sigarada olduğu gibi deri ürünleri içinde mutlaka uygulanmasının gereği gündeme getirilmelidir.
- Hayvan kökenli olan ve çok çeşitlilikte ürünlerde kullanılan derinin hayvanların kesim öncesi sağlık kontrolleri bazlı ve kulak küpelerinde belirtilen kayıt numaraları başlangıç kabul edilerek, sanayide işlenmesi ile birlikte ithal edilen ürünlerinde izlenebilirlik bilgi kapsamı içine dâhil edilmelidir. Piyasada, kesinlikle kayıt dışı ürün kalmaması için güvenlikli izlenebilirlik etiketleme sisteminin dericilik sanayinde de kullanılması gerekliliği aşikârdır. Ülkemizde Helal gıda konusunda bilinçlenmeye ve yaygınlaşmaya başlanması eş değer olarak deride izlenebilirliği ve deriden elde edilen "JELATİN-KOLAJEN-PROTEİN-SİSTEİN" gibi ürünlerinde izlenebilirliğini zaruri kılacaktır.
Helal Araştırma merkezi ve bu alanda akredite laboratuvar hizmetleri;
- Helal Gıda Standardının uygulandığı tüm ülkelere hizmet verebilecek bir merkez olacaktır.

Helal Tedarik Danışmanlığı: Marketinglerde helal konsepte tedarik danışmanlığı (Eğitim verme/Gap Analizi yapma)
- Pazardaki farklı sahalardaki helal belgelendirme talebi ve ihtiyacı ciddi bir potansiyel olup, firmaların bu çalışmalara hazırlanması noktasında sektördeki tecrübelerimiz, kalifiye uzman kadrosu oluşturularak eğitimler vermek, bilinç oluşturmak ve boşlukları analiz edip raporlama yaparak sektöre ve kuruluşumuza yüksek değer sağlayabiliriz.
Helal Kasap Yetiştirme programı: Diyanet İşleri Başkanlığı ile ortak proje kapsamında Hac kasaplarının yetiştirilmesi ve sertifikalandırılması.
- Hac mevsiminde Türkiye ‘den Suudi Arabistan ‘a yıllık ortalama 4000-6000 arasında kasap işçi statüsünde gitmektedir.
- Suudi Arabistan Mekke şehrinde bulunan İslam Kalkınma Bankasından yetkilendirme yapılarak ancak kasap gönderilebilmektedir. Diyanet İşleri Başkanlığı ve Diyanet Vakfı ile yapılan görüşmelerde Başkanlık bünyesinde görevlendirilerek kasap işçi gönderimi yapılmadığı iletilmiştir. Yapılan piyasa araştırmalarında özel şirketler bu işi hali hazırda yapmaktadır.
- Kasaplara Helal kesim belgesi verebilmenin tek yolu kanuni zorunluluk ile mümkün olabilecektir.

Helal turizm işletmeleri danışmanlığı; (‘Helal Turizm' ya da ‘Müslüman Dostu Turizm')

Helal Turizm Sertifikası; Yaşamlarını İslami şartlara göre düzenleyen Müslümanların, bay-bayan ayrı tesis kullanım alanları olup bünyelerinde 5 vakit ezan okunup mescitlerinde namaz kılma imkanı sunan, odalarında kıble yönü, kur-an'ı kerim ve seccade barındıran, kesinlikle alkol servis etmeyip helal gıda belgeli ürünler ile yemekleri hazırlayıp islami otel konseptinde konaklama ve islami bakış açısı ile organize edilen turizmin adıdır.

ü Türkiye ve dünya pazarındaki muhtemel potansiyel

o Dünyada 2014 yılında 142 milyon Müslüman turist dolaşıp 146 milyar dolar harcamış. Helal Turizm endüstrisi Pazar payı 2014 yılında bir önceki yıla oran ile %4.8 olarak belirlenmiştir. (www.turizm güncel.com)

o Helal Turizm payı 2014 yılında 79 milyon turist kişi/82 milyar dolar olarak kayıtlara geçmiştir.

o Helal turizm 2014 yılında ilk sıra Malezya alırken ikinci sıra Türkiye olarak kayıtlara geçmiştir. (www.turizm güncel.com)

ü İhtiyacı karşılayacak bir standart/mevzuat var mıdır, bir şartname mi yazılmalıdır?

o Şubat 2016 yılında TSE tarafından TS 13683 nolu HELAL YÖNETİM SİSTEMİ - OTELLER adında standart yayınlanmıştır. İçerik olarak Odalar, Mutfak (restoran, kiler, depolar), Ortak alanlar (lavabo, bahçeler, havuzlar, park ve eğlenme merkezleri) yer almalıdır.

ü Takip edilebilecek yol haritası

o Mevcut otellere Helal Gıda sertifikası vermek

o Helal otel yapılmasını teşvik etmek

o Mevcut oteli helal otel konseptine çevirmek

o Helal restoran ortaya çıkarmak

o Helal turizm konusunda seyahat acentelerini bilinçlendirmek

o Müslüman ülkelere helal turizmin tanıtımını yapmak

o Yeni yapılan helal otellere devlet teşvikinin sağlanması

o Helal Turizm Sertifika çalışmaları yapmak

o Helal turizm unsurlarını bir arada toplamak (sertifika, acente, taşımacılık, restoran, gıda vb)

ü Türkiye ‘deki helal otel durumu

o Türkiye'de Helal otel belgelendirmesi yapmış olan iki kuruluş gözükmektedir; TSE ve Dünya Helal Birliği. Dünya Helal Birliği şubat 2010 da kurulmuş merkezi Bursa ‘da olan sivil bir örgüttür. İnternet sitesinden ulaşılan bilgilere göre bugüne kadar ancak Alanya ‘da bir otele Helal Belge verebilmiştir. TSE de oteller standardını yayınladıktan sonra herhangi bir belgelendirme işlemi yapmamıştır.

ü Orta ve Uzun vadede nasıl bir değer yakalanabilir?

o Konu ile ilgili bilinçlenme ve faaliyetlerin -standart yayın tarihlerine bakarak- çok yeni olduğu söylenebilir. Bu aşamada, helal turizm danışmanlık yapma konusunda varlık göstermek ve ilerleyen dönemde aktif rol almak; konu üzerinde ICAS firmasının bilinirliğini çok hızlı şekilde arttıracaktır. Avrupa bölgesinde özellikle Müslüman kesimin fazla olduğu Bosna Hersek vb. Balkan ülkelerinde konu ile ilgili faaliyetler mevcuttur; Müslüman olmayan ama müşteri profili sebepli belge alımında bulunan ülkeler ise Uzak Doğu kısmında yer almaktadır. Bu senelerde, ABD sıralamada geride kalsa da, ilk 10 yıllık dönemde helal turizm konusunda faaliyetlerini geliştirmesi ön görülebilir.

Helal İç Koordinatör Yetiştirme programı: Şirketlerde Helal Gıda Yönetim sistemi takım lideri olan personelin yetiştirilmesi;

Helal sektörü yıllık gelir 2,3 trilyon USD; bunun %67 gıda, %22 ilaç sektörü, %10 kozmetik.

Hem Müslüman nüfus yoğunluğu, hem de helal ürün tüketim bütçelerinin yüksek olduğu ülkeler ise;

Bahreyn, Malezya, Mısır, Umman, Katar, Kuveyt, B.A.E., İran, Irak, Hindistan, Çin, ABD, Avrupa Ülkeleri vb. şekilde sayıla bilinir.

Müslüman olmasa da, ürün güvenirliği de göz önüne alındığı için Müslüman olmayan ülkelerde de tüketim yüksek olmaktadır. Örn. Avrupa da yıllık sektör 15 milyar EUR; ABD 17,6 milyar USD civarıdır.

Son dönemde olan göç hareketi ile Avrupa bünyesindeki Müslüman nüfus sayısı da artmaktadır.

ü Takip edilebilecek yol haritası:

o Seçilen konuya uygun olarak, öncelikle gerekli şartlar için Fıkıh Konusunda uzman bir personele ihtiyaç vardır.

o Devamında helal kısmı için yetkili iki kuruluştan birini seçmek gereklidir. (SMIIC & JAKIM) Bu noktada Avrupa, Çin gibi bölgeler ileriki dönemde düşünülüyorsa; JAKIM daha iyi olabilir.

o Eğitim &belgelendirme noktasında; 3 aşamalı bir program olabilir.

o Temel eğitim paketi (GMP, ISO 22000 ve Helal eğitimi- bu paket online olup sınavlar bize bağlı merkezlerde reel olarak gerçekleştirilir.)

o İç denetçi eğitimi

o Sektör ve ürün grubuna bağlı olarak özel bir çalışma ile firmaya özel bir eğitim ve dokümantasyon sekmesi olabilir.

ü Türkiye ve dünya pazarındaki muhtemel potansiyel

o Sektörün %67 gibi bir oranı gıda ise bunun için öncelikle gıda kısmı seçile bilinir. Ayrıca ihtiyaç duyulan teknik çalışanlarımız da mevcut.

o Türkiye de potansiyeli yüksek bir ülke ama yurtiçi çalışmalarda TSE etkin olacağı için; bu noktada nasıl yol izlenir biraz yönetimin takdiri; belki JAKIM seçilerek bir yol ayrımı sağlanmış olabilir.

o Halk Helal ürün konusunda yeni bilinçlenirken, ISO 22000 gibi bu konuda da yeterlilik göstermek firmaların tercihi olacaktır.

o Avrupa ve ABD ihracatlarında da müşteri sağlamak adına bir artı oluşturuyor.

o Ama bu işi yapacak ve mevcut sayılan eğitimlerin bir kısmını veren şu anda çok firma vardır; bu nokta farklılık yaratacak şeyler yapılmalıdır. Firmaya özel eğitim, fiyat yapısında fark, bu konu dışında ihtiyaç duydukları hizmetler için yardım (laboratuvar vs)

ü İhtiyacı karşılayacak bir standart/mevzuat var mıdır, bir şartname mi yazılmalıdr?

o Bu konuda SMIIC ve JAKIM kapsamında kılavuzlar mevcuttur. Genel detayları ile bilgi verilmekte olup; dini açıdan detay gerektiğinde ise sistemde zorunlu olan Şeriat bilgisinde Uzman çalışana danışılıyor sanırım.

ü Nasıl bir alt yapı ihtiyacı olacaktır? (Tesis, ekipman, insan kaynağı)

o Bu konun eğitim ve personel belgelendirme kapsamına girdiğini düşünürsek; eğitimi verecek iş gücü ve eğitim için gerekli olacak IT gücü ihtiyacı olacaktır. Ayrıca eğitimin gerçekleşeceği fiziki alanlarda sayıla bilinir.

o JAKIM için akreditasyon işlemini araştırdığımızda ise diğer standartlarda olduğu gibi sistem Prosedürleri, Gıda kısmı için teknik bir kişi, kendi ülkende kayıtlı bir işletme olmak gibi genel kurallar mevcuttur.

Bunun dışında Fıkıh Konusunda bilgili bir uzman gereklidir. JAKIM istediği zaman denetim yapabilir kriteri mevcut; denetimde bakılan detaylar ise, Kayıt belgeniz, Prosedürler, kapsam yazısı, eski işlemler ile ilgili kayıtlar ve Logo örneği &kullanımı. Başvuru sonrası 1 ay içerisinde haberli denetim oluyor.

ü İşbirliği yapılabilecek kurumlar hangileridir?

o Yurtdışında seçilen kapsama göre yetkili kuruluşlarla iletişime geçilerek ortak çalışmalar olabilir. Diyanet işleri ile ortak çalışmalar olabilir.

ü Orta ve uzun vadede nasıl bir değer yakalanabilir?

o Bu çalışmaların bir getirisi olarak, farklı ürün gruplarına bağlı helal gıda noktasında deneyim sahibi olunduktan sonra; Helal Tedarik Danışmanlığı başlatıla bilinir.

o Müşteriye özel olan çalışmalar tercih edilme noktasında bizi ön plana çıkaracaktır.

o İlk etapta genelin uyguladığı eğitim ve belgelendirme işi ile konuya alıştıktan sonra, sizin de bahsetmiş olduğunuz kanallarda da iş yapma kabiliyetimiz artacaktır.

o Ayrıca, müşterilerin istekleri doğrultusunda Pazar ihtiyaçlarını görerek ilerleme şansımız da olabilir.

KAYNAKLAR

1. https://www.gov.mb.ca/agriculture/market-prices-and-statistics/food-and-value-added-agriculture-statistics/pubs/halal_market_pathfinder_en.pdf

2. http://www.dlg.org/fileadmin/downloads/food/Expertenwissen/Ernaehrung/e_2013_6_Expertenwissen_Halal.pdf

3. http://www.halalpakistan.com/html/halal_market.htm

4. http://www.halal-ral.de/gg_halal-lebensmittel/guetesicherung.htm

5. http://www.slideshare.net/alhudacibe/the-global-market-potential-of-halal

6. http://halalworld-germany.de/über-uns-ect-und-halal-world/

7. http://www.halal-zertifikat.de/tuerkisch/index_tr.htm

8. http://www.halal-europe.com/

9. http://www.eurohalal.de/index.php/tr/

10. https://www.tse.org.tr/tr/icerikdetay/24/520/danisman-veya-bilirkisi-isbirligi.aspx